Nga arkiva: Çka thoshte çika e Azem Galicës në vitin 1994
Bashkëbiseduesja jonë, Azeminja, është e bija e Azem Bejtës. E patëm vizituar në qershor të vitit 1994, në fshatin Galicë, në vigjilje të 70-vjetorit të vdekjes së babait të saj, heroit tonë të madh kombëtar.
Bisedën me të e gjetëm në arkivin e revistës sonë, të cilën po e ribotojmë ashtu siç është publikuar në muajin korrik 1994, para 30 vjetësh.
Dialogu pa skenar
Kemi ardhur të bisedojmë me ju…
– Zoti u nderoftë e mirë se keni ardh! Për çka di e muj do t’flas, do t’u kallxoj…
Por, po qe se më pyetni për babën, edhe unë di aq sa di populli. Babën nuk e kam njohtë, se unë kam le dy muaj pas vdekjes së tij.
Do të thotë tash i keni 70 vjet?
– Po, n’ketë verë i kam mushë, t’shkretat…
Po, a e dini ku keni lindë?
– Më kanë thanë diku në malet e Tërstenikut. Po, në male edhe jam rritë, biro. Ashtu ish ajo kohë atëherë për tanë shqiptarët. Zaten malet janë kanë gati gjithherë edhe shpiat tona…
Qysh more gjithmonë kishim pas hjekë prej këtij shkau! Po, ku na ranë hise që t’jemi n’gardh me ta…
As në male s’na kanë lanë rahat. Po, qe, edhe tash, sot, s’na lanë t’jetojmë si njerëz. Thua se këta na kanë falë e na kanë qit në kit dynja dhe tash çka dojnë bajnë me ne!
Jo more jo, se, qe besa, nuk ka ardhë ai dakik, se këta mirë e dinë e kujt asht kjo tokë, e kujt asht Kosova, kush asht shiptari…
Po, s’di deri kur do t’mushen men, more…
Kurrë s’na kan nda zullumin… Sa na kanë pre, sa na kanë vra, sa na kanë djegë dhe – çka fituan?
E fituan Kosovën, po thonë…?
– Paj, vallahi, biro, me fjalë në letër po… Edhe unë muj me thanë se e kam Evropën temen, po s’asht ashtu…
A thonë: I forti gjithë e mun t’ligun, t’pakrahin… Kosova tanë e dinë e kujt asht. Qysh mujnë me thanë se e kanë fitue, apo Kosova asht e jona, kur dy milionë shiptarë jetojnë këtu dhe asnja nuk e kanë për veti, asnja me veti.
Janë disa, janë…
– Po, kush janë ata, allahile?! Ndërhyn: Mirë thashë, ata janë asnja, ata janë kurrkush. Ah, sikur t’ish baba Azem gjallë, qysh m’kanë thanë, kish ditë ai çka kish ba me ta!
Siç knohet n’kangë:
“Shumë vetë n’men i ka pru,
Shumë me pushkë, pak ma shumë me dru…”.
Po, nejse, se vjen edhe ajo ditë kur do ta vrasin e do ta rrehin kryet e vet…
Po e dini këngën e Azem Bejtës…
– Po, shumë vetë e dinë, e unë që jam çikë e tij, si mos ta di? I di gati të gjitha kangët që knohen për ta.
Shumë më pëlqen edhe ajo që e knon aj kangtari i Shipnisë “Prite, o Azem Galica…”. Kur e pata nie për së pari herë, m’besoni, trupi m’dridhej…
Këtu dëgjuam se deri vonë nuk e keni ditur se jeni çika e Azem Bejtës?
– Ashtu asht. I kam pas nja 8-9 vjet kur kam marrë vesh se jam çika e Azemit…
Si, prej kujt?
– Ni ditë isha në fushë me gja dhe ni shka, Jovan i thojshin, që e kish shpinë jo larg neve, mu afrua e më tha: “Çiko, a e di e kujt asht kjo tokë?”.
I thashë: “Po, e jotja dhe tash i largoj gjanë”.
“Jo-jo, mos i largo se kjo tokë asht e babës tanë. A e di e kujt je ti?”.
“Jam e Hashimit”, i thashë.
“Eh, moj çikë, me dit ti e kujna je…”.
“E kujt, more?”, e pyeta.
“E Azem Bejtës”, më tha dhe ma dha ni copë bukë me do djathë.
“Nuk ta du bukën që e ka baba toka e babës tem!”, i thashë dhe ika.
E, mos ta zgjas ma shumë, fjalët e shkaut m’prekën n’zemër dhe disa ditë nuk e ndjeva veten mirë. Atëherë, mixha Hashim më kallxoj fije për pe…
Çka të tregoi?
– Paj, m’kallxoj se jam çika e Azemit, se babagjyshi i tij, Abdullahu, m’kish pas marrë në katundin Prellovc ku m’u kish martu nana dhe prej dy vjetëve sa i kam pasë atëherë në shpinë e tyne m’kanë majt msheftë, pa e ditur kurrkush kush jam.
Kanë pas droe mos faqezitë më diktojnë e ma hupin faren…
Deri vonë, përveç do në katund, nuk ka ditë kush për mue…
