Më së miri këtë zbulim për ilirët e ka vlerësuar Nju Jork Times,në lokalitetin Kopil kanë gjetur një nekropol ilir, në të cilën janë gjetur copëza qeramike, të cilat datojnë ndërmjet viteve 17.500 deri 15.000 para Krishtit,Ajo që është habitëse në varreza u gjetën përveç qeramikës, edhe armë prej hekuri dhe stoli prej bronzi, argjendi, qelqi dhe qelibari, të gjitha kçto që tregojnë pavarësi dhe parazhvillim nga qytetërimi helenistik.
Kanë kaluar disa muaj nga lajmi i jashtëzakonshëm i arkeologëve kroat se historia Ilire do të rishkruhet dhe me këtë edhe historia e Ballkanit dhe Europës.
Më së miri këtë zbulim për ilirët e ka vlerësuar Nju Jork Times, duke iu referuar zbulimit të arkeologëve kroat, shkruan: “Paraardhësit tanë i njohim për gjuajtjen e mamuthëve, por zbulimet e fundit në ishullin Korçul, na dëshmojnë se njerëzit kanë ditur ta përpunojnë qeramikën që nga koha e akullit”.
Dhe këta njerëz që kanë ditur të bëjnë shumë më shumë se sa gjuetinë kanë pasur kulturë, zhvillim teknike, dhe që kanë ditur shumë më shumë se sa ndoshta po hamendësojmë edhe tani ne, dhe arkeologë kroat e amerikan, dhe se librat që kemi mund të jenë të shkretë, për nga mësimet e gabuara, të historisë dhe arkeologjisë së deritanishme.
Arkeologët kroatë kur e bën publik zbulimin e tyre, thanë se këto gjetje e ndryshojnë kuptimin e historisë së përgjithshme botërore.
Zbulimet në ishullin e Korcullës, në lokalitetin Kopil kanë gjetur një nekropol ilir, në të cilën janë gjetur copëza qeramike, të cilat datojnë ndërmjet viteve 17.500 deri 15.000 para Krishtit, raportonin mediat kroate në vjeshtën e shkuar, duke prezantuar punën kulmore të hulumtimeve katër vjeçare.
Paradoksalisht me bindjet dhe librat historik dhe arkeologjik, ky zbulim e përafron kohën dhe kulturën ilire dhe njerëzore, me moshën e piramidave të Bonjës, që arkeologu Samiragiç, pretendon se i ka zbuluar, dhe janë rreth 20 mijë vjet të vjetra, e më shumë.
Pra, kufiri i kulturës ilire dhe asaj ballkanike dhe europiane, është zhvendosur për më shumë se 10 mijë vjet apo rreth 15 mijë vjet para shfaqjes së asaj të hershme, dhe më shumë se 15 mijë vjet para asaj që njihet si qytetërimi helenik, dhe që Europa e quan, themel të qytetërimit të saj dhe atij botëror madje, duke e vlerësuar si më superiorin në antikitet.
Ajo që është habitëse në varreza u gjetën përveç qeramikës, edhe armë prej hekuri dhe stoli prej bronzi, argjendi, qelqi dhe qelibari, të gjitha kçto që tregojnë pavarësi dhe parazhvillim nga qytetërimi helenistik.
Varrezat e këtij lloji nuk kanë qenë të njohura, kurse sa i përket organizimit, dimensioneve dhe përmbajtjes paraqesin një gjetje të re në studimet historike të banorëve ilirë për kohën para Krishtit, thuhet në deklarimet e arkeologëve kroat.
Arkeologu, Dinko Radiç, kryesues i ekspeditës arkeologjike, kishte deklaruar se ndjehen të privilegjuar që në një vend të vetëm mund të shfaqet tërë historia e panjohur njerëzore. Në ishullin Korçula janë zbuluar dëshmi të jetës njerëzore, që nga epoka e gurit deri në epokën e bronztë.
“Mendohet se zbulimet në Kopil, do ta ndryshojnë mënyrën se si ne e shohim historinë në këto hapësira. Ilirët, shpesh i perceptojmë si margjinalë, veçanërisht në raport me kolonët grekë. Megjithatë, kërkimet tona kanë treguar se roli i ilirëve në këto hapësira ka qenë më i madh sesa është menduar dhe paraqitur deri tani”, thotë Radiç.
Menjëherë pas këtyre rezultateve interesim për këto zbulime arkeologjike kanë treguar edhe arkeologë të njohur botërorë, prej të cilëve edhe profesori Preston Miracle nga Universiteti i Kembrixhit, i cili u është bashkangjitur arkeologëve kroatë në punën e tyre katërvjeçare, raportonin mediat.
Por, ajo që është tronditëse, dhe dëshpëruese për shqiptarët, ne që besojmë dhe tashmë po e argumenton veç arkeologjisë, historisë, antropologjisë edhe gjenetika, se ne jemi pasardhës të ilirëve, historianët dhe arkeologët shqiptarë, vazhdojnë të heshtin, dhe të tregohen indiferent për zbulimet e bëra, që jo vetëm pra ndryshojnë pikëpamjet për zhvillimin dhe civilizimin ilir, por edhe atë europian dhe botëror.
Madje edhe autorët e librave shkollorë, që kryesisht janë historian mediokër vazhdojnë të shkruajnë dhe të mësojnë fëmijët tanë se ilirët ishin grupe fisesh të pazhvilluara, se në disa raste disa prej tyre krijuan edhe mbretëri pas përhapjes së civilizimit grek (e këta kurrë nuk kanë pasur mbretëri) dhe domosdoshmërisht i paraqesin me imazh shumë inferior ndaj kulturës helene.
Dy akademitë e shkencave, të Kosovës dhe Shqipërisë veçanërisht, do të duhej të paktën ti përshëndesnin këto zbulime. Por, për këta vërtetë tashmë nuk e dimë se me ç’punë merren, siç bën Hivzi Islami kryetar i ASHAK-ut, që e mat tokën e Kosovës, për t’ia falur 2 % Malit të Zi. Shumë më mirë do të bënte po ta kishte detyruar një ekip akademikësh, ta kishte financuar atë dhe ti kërkonte edhe qeverisë, që ta bënte një ekspeditë në Kroaci.
Kështu do të duhej të bënte edhe kryeministri Rama, që e ka plot gojën nacionalizëm në shumë raste, dhe s’çan kokën për studimet që po ndryshojnë historinë tonë, dhe po na rivendosin në themelet e piramidës së qytetërimit europian dhe botëror.
Kështu mashtrueshëm bën edhe kryeministri i Kosovës, që bën propagandë, shantazhe dhe kërcënime ndaj atyre të gjithëve që e kundërshtojnë atë që t’ia falë gati 2 % të territorit Malit të Zi. Përkundrazi, ndjek me despotizëm rrugën e Thaçit, dhe vazhdon ti bëjë koncesione dhe falë trashëgiminë iliro-shqiptare serbëve dhe Serbisë.
Pra, arkeologët tanë, historianët tanë që ndjekin ritmin zyrtar, dy Akademitë dhe dy qeveritë janë të poziconuara thellësisht kundër kulturës dhe civilizimit shqiptarë, kundër zbulimit të së vërtetës.
Dy ministritë e kulturës janë thellësisht kundër kulturës sonë të lashtë, kundër zbulimit të saj, dhe të gjitha përpjekjet dhe investimet i mbyllin tek zbulimet e periudhës romake, dhe tepër rrallë helenistike, sepse thellimi në hulumtime të mëtejshme argumenton të kundërtën, atë që po zbulojnë arkeologët kroat, se qytetërimin në Ballkan se sollën grekët, atë e gjetën këtu, e kishin ilirët, e kishim ne.
