Nga Patrick Wintour
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë se është i përgatitur të marrë në konsideratë zgjedhjet e parakohshme në veri të Kosovës, pasi disa burime britanike shprehën shqetësimin se SHBA-ja dhe BE-ja po bëjnë një gabim duke kërcënuar aleatin e tyre me ndëshkim rreth trajtimit të përleshjeve të fundit të dhunshme në rajon nga Kurti.
Një ish-ambasador i Mbretërisë së Bashkuar tha për ‘The Guardian’ se i dërguari i BE-së në Kosovë duhet të qëndrojë mënjanë, ndërsa kryetarja e komisionit për punë të jashtme e Mbretërisë së Bashkuar, Alicia Kearns, paralajmëroi SHBA-në kundër ndëshkimit joproporcional të Kurtit.
Emmanuel Macron, presidenti francez, tha se Kurti kishte bërë gabime dhe se do ta takonte bashkë me kancelarin gjerman, Olaf Scholz. Kriza u përshkallëzua të hënën pasi qeveria e Kosovës dërgoi kryetarë komunash, të mbështetur nga policia e Kosovës, në zyrat e komunave veriore të dominuara nga serbët pas zgjedhjeve që serbët etnikë i kishin bojkotuar.
Pas përleshjeve në rrugë të hënën që lanë të plagosur 30 anëtarë të KFOR-it, NATO tha se po dërgonte 700 trupa shtesë për të mbështetur misionin prej 4,000 trupash.
Trupat kanë mbrojtur ndërtesat e komunave nga turmat nacionaliste serbe jashtë.
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, ka vendosur ushtrinë e tij në gatishmëri të plotë luftarake dhe ka urdhëruar njësitë që të afrohen më afër kufirit me Kosovën.
Duke folur në një konferencë të sotme për sigurinë në Bratislavë, Kurti tha: ‘Nëse do të kishte protestë paqësore për zgjedhje të parakohshme, do të kishte mirëkuptimin tim, por jo turmat me shkronjën Z [një simbol pro-rus] që qëllojnë kundër ushtarëve dhe policëve, hedhin granata, duke thirrur ‘vrit, vrit’. Kësaj turme fashiste, ne nuk ia dorëzojmë republikën tonë demokratike. Nëse duan protesta paqësore që kërkojnë zgjedhje të parakohshme, ata kanë një kryeministër që është më se i gatshëm t’i dëgjojë dhe ndoshta pajtohet me ta’.
SHBA-ja dhe BE-ja e kanë qortuar Kosovën, në kushte normale aleatin e tyre, për përshkallëzimin e tensioneve me Serbinë, duke thënë se përdorimi i forcës për të vendosur kryebashkiakë në zonat etnike serbe të Kosovës minoi përpjekjet për të përmirësuar marrëdhëniet e trazuara dypalëshe. Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier, tha: ‘Do të habitesha nëse ndonjë zyrtar i qeverisë kosovare do të mund të vizitonte SHBA-në në këtë kohë’.
Por Kearns shfaqi dallime mes qëndrimeve të SHBA-së dhe qëndrimeve zyrtare të Mbretërisë së Bashkuar, duke shkruar: ‘Qëndrimi që po merret ndaj Kosovës është joproporcional. Mos-frenimi ndaj Beogradit tregon mungesë ekuilibri dhe moskoherencë strategjike. Dështimi për të penguar milicinë e armatosur dhe financuesit dhe blinduesit e tyre rrezikon të inkurajojë përshkallëzimin e mëtejshëm’. Ajo tha se Kosova duhet të lejohet të anëtarësohet në Këshillin e Evropës.
Mark Dickinson, një ish i dërguar britanik në Ballkanin Perëndimor, tha: ‘Cila është koha më e shkurtër për të shpëtuar fytyrën përpara se [i dërguari i BE-së Miroslav] Lajçak të ketë një stimulim të madh për të ‘kaluar më shumë kohë me familjen e tij’? Nuk e kam problem që Kurti (dhe fatkeqësisht Kosova) të fajësohet dhe të ndëshkohet. Mund ta duroj edhe që Vuçiçi të shpëtojë nga kjo. Por nëse BE-ja dështon të pranojë se ajo gjithashtu ka kontribuar shumë në këtë fatkeqësi, ne mund të presim vetëm përsëritje’.
Në raundin më të fundit të bisedimeve, Vuçiçi, presidenti serb, refuzoi të nënshkruajë një marrëveshje që ofronte njohje reciproke të Serbisë dhe Kosovës, si dhe një shkallë autonomie për serbët në veri të Kosovës që nuk e kanë pranuar kurrë sundimin e udhëhequr nga shqiptarët nga Prishtina.
Bojkoti serb i zgjedhjeve lokale në veri i lejoi shqiptarët etnikë të merrnin kontrollin e komunave me një pjesëmarrje prej më pak se 3.5%. Propozimi i Kurtit është që nëse dhuna përfundon, zgjedhjet e reja mund të mbahen shumë përpara përfundimit të mandatit të mbetur dyvjeçar të kryetarëve të komunave.
Diplomatët britanikë kanë frikë se përpjekjet e SHBA-së për të fajësuar Kurtin nuk shqyrtojnë shkakun rrënjësor të ngërçit, duke përfshirë një kërkesë të BE-së që Kurti të pranojë një marrëveshje të arritur në 2013 duke i dhënë autonomi gjithëpërfshirëse një asociacioni të komunave serbe.
BE-ja u përpoq ta impononte këtë si pjesë e një marrëveshjeje prej 11 pikash në bisedimet në Ohër në Maqedoninë e Veriut në mars, por asnjëra palë nuk e nënshkroi marrëveshjen. BE-ja argumentoi se marrëveshja, duke përfshirë klauzolat e vitit 2013 që siguronin njohjen e nënkuptuar de fakto të Kosovës nga Serbia, përmbushi kërkesën kryesore të Kosovës.
Kurti thekson se pakicat në Kosovë tashmë gëzojnë pavarësinë sipas kushtetutës, duke përfshirë serbishten si gjuhë zyrtare, vende të garantuara në parlament pavarësisht nga rezultatet e zgjedhjeve, përfaqësim në nivel komunal, të drejtën për të emëruar zyrtarë kryesorë të policisë në zonat me shumicë serbe, dhe të paktën një ministër nga pakica serbe në qeveri.
